Week van de poëzie Thema ‘Thuis’: poetise your life!

Een eTwinning-project waarin we poëzie zoeken in alledaagse dingen en ons antwoordapparaat, ringtone en out-of-office bericht poëtiseren, en een poëtische huiskamer maken.

Dit project draait rond poëzie, maar wat is poëzie? Daar gaan we in de volgende stappen dieper op in. Je kan de leerlingen alvast jouw lievelingsgedicht voorlezen, een gedicht waarvan je denkt dat zij het zullen appreciëren of een liedjestekst. Is dat immers ook geen poëzie?

2. Voorstelling van de deelnemers en het project

• Wat is poëzie? Laat de leerlingen hierover brainstormen. Geef hen verschillende gedichten met variërende inhoud en vorm. Wat vinden zij poëzie? Is een tekst poëzie omwille van de vorm of de inhoud, of een combinatie, of nog iets anders? Zijn liedjesteksten poëzie? Bekijk ook de gedichten van Brian Bilston. Zijn gedichten zijn vaak grappig en hun vorm draagt bij tot de betekenis, maar zijn een opeenvolging van woorden poëzie omdat ze in de vorm van een gedicht staan? Veel om over te praten met je leerlingen!

• Zien je leerlingen soms poëzie in het dagelijks leven? Wanneer? Waar? Vinden ze dit tof of doet het hen niks? Denk bijvoorbeeld aan straatgedichten op muren en ramen. Bijvoorbeeld: de stadsbibliotheek in Aalst begon 4 jaar geleden met ‘weesgedichten’ te laten adopteren door Aalstenaren. Deze gedichten werden dan op de ramen van de adoptieouders geschilderd. IN 2023 deden er al 96 bibliotheken mee. Ook in jouw gemeente of stad? Schilderen jullie op school ook gedichten op de ramen? Misschien een leuk idee om daar mee te beginnen!

• ‘De straatgedichten zijn maar één voorbeeld. Ook op andere plekken duikt poëzie regelmatig op. Uit Van der Starres eigen onderzoek blijkt dat 97% van de volwassenen in het dagelijks leven met poëzie in aanraking komt. Op straat, op televisie, via YouTube of andere sociale media, maar ook op bruiloften, partijen en begrafenissen. Veel poëzie wordt mondeling overgebracht en collectief beleefd.’ Lees hier het volledige artikel: ‘Poëzie is overal’. 

• Een haast nog moeilijkere vraag is ‘Wat is het nut van poëzie?’. Hierbij kunnen de gedichten van Herman De Coninck een opstap zijn naar het vinden van een antwoord. Op het einde van het lange gedicht “Asphodel, That Greeny Flower.” schrijft William Carlos Williams “It is difficult / to get the news from poems / yet men die miserably every day / for lack / of what is found there.” Iets om over na te denken en over te discussiëren met je leerlingen. Tip: laat de Vreemde-taalleerkrachten je helpen om de gedichten met de leerlingen te vertalen zodat deze ook kunnen gebruikt worden in de discussiegesprekken met alle partners in de volgende stappen van het project.

• Laat je leerlingen zichzelf voorstellen, en hun ideeën en voorkennis delen. Dit kan via Padlet, Flip, de TwinSpace…. Op basis hiervan kan je internationale teams maken: op basis van hun kennis en kunde, interessevelden en/of leeftijd. In stap 5 vind je verschillende projectideeën. Je kan je leerlingen hun favoriete opdracht laten kiezen en op basis hiervan hen verdelen in internationale teams. Je kan leerlingen ook hun favoriete gedicht laten meebrengen en/of voorlezen.

3. Oriëntatie

• Bespreek theorie rond poëzie. Je kan hiervoor bijvoorbeeld deze eenvoudige Sway gebruiken.
• Welke ringtone hoor je als je wordt gebeld? Heeft die een betekenis?
• Welk bericht staat op je antwoordapparaat?
• Wat is een out-of-office bericht? Hoe ziet dat er meestal uit?
• Zijn deze standaard berichten en antwoorden hetzelfde in de partnerlanden?
• Moet je altijd bereikbaar zijn?

Organiseer een discussieforum of online debat waarin de teams van verschillende landen discussiëren over wat jullie al in de klas besproken hebben in de vorige stappen. Dit kan in de TwinSpace.

Geef uitdagende onderwerpen waar leerlingen over kunnen discussiëren in een debat over poëzie in het dagelijkse leven en het nut ervan. Laat de leerlingen verschillende rollen aannemen (al dan niet in internationale teams). Hier zijn enkele uitdagende en boeiende onderwerpen waar leerkrachten en leerlingen over kunnen discussiëren. Deze onderwerpen hebben vaak een link met wat al besproken werd in de voorgaande stappen.

1. “Poëzie versus Proza: Welke vorm spreekt meer aan in het dagelijks leven?”
   • Auteur: Verdedigt dat poëzie diepere emoties en complexe gevoelens kan overbrengen dan proza in het dagelijks leven.
   • Leerkracht: Stelt dat proza toegankelijker is en beter geschikt is voor het overbrengen van praktische informatie in het dagelijks leven.
   • Reclamemaker/marketeer: Gebruikt poëzie omdat mooi klinkende zinnen, met alliteraties bijvoorbeeld, beter blijven hangen bij het publiek.
2. “Digitale poëzie: Een moderne vorm van zelfexpressie of een oppervlakkige trend?” Zorg dat alle deelnemers aan het debat weten wat digitale poëzie. Laat hen bij hun statement duidelijk vermelden wat ze bedoelen.
   • Social media beheerder: Verdedigt hoe poëzie een belangrijk onderdeel kan zijn van online content en hoe het jongere generaties kan aanspreken. Promoot digitale poëzie als een moderne manier om verbinding te maken met een breder publiek en creativiteit te delen. Digitale poëzie opent nieuwe mogelijkheden voor dichters om hun creativiteit te uiten en lezers te betrekken bij een rijke en dynamische poëtische ervaring. Het is een opwindend gebied dat steeds evolueert met de voortdurende ontwikkeling van digitale technologieën.
   • Muurschilder: Betreurt dat digitale poëzie de diepgang van traditionele kunst en poëzie op fysieke locaties vermindert. Bespreekt hoe poëzie op openbare muren stadslandschappen kan verrijken en mensen kan inspireren. Het rondslenteren door de stad of net tijdens het hectisch naar school gaan kan opgeluisterd worden met een (onverwacht) gedicht op straat.
   • TIP: interesse in een project over digitale poëzie? Lees dan op de site van Cultuurkuur verder!
   • Digitale poëzie is een vorm van poëzie die gebruikmaakt van digitale technologieën en multimedia om poëtische expressie te verkennen en te presenteren. Het combineert traditionele poëtische elementen, zoals woorden, beelden, geluid en interactie, met digitale middelen om nieuwe en innovatieve manieren te creëren om poëzie te ervaren.
3. “Poëzie in reclame: Een effectieve marketingtool of een misbruik van kunst?” Toon leerlingen voor je aan deze discussie begint enkele voorbeelden, of laat hen voorbeelden bedenken.
   • Reclamemaker: Benadrukt hoe poëzie in reclames een emotionele band kan opbouwen met consumenten en de boodschap memorabel kan maken. Verkent hoe poëzie in reclames een impact kan hebben op het publiek en emoties kan oproepen die de merkentrouw kunnen vergroten.
   • Lezer: Uit bezorgdheid over de commercialisering van poëzie en het risico dat de diepere betekenis wordt verwaterd in dienst van marketing.
   • Journalist: Onderzoekt de ethische aspecten van het gebruik van poëzie in commerciële contexten en de grens tussen kunst en commercie.
4. “Het nut van poëzie in het onderwijs: Essentieel voor persoonlijke groei of een verouderd lesmateriaal?”
   • Leerling: Niemand is geïnteresseerd in poëzie: te moeilijk, te verouderd, te traag. Laten we naar liedjes luisteren: daar zit ook poëzie in!
   • Leerkracht 1: Argumenteert dat poëzie het vermogen heeft om empathie, reflectie en creativiteit bij leerlingen te bevorderen.
   • Leerkracht 2: Deelt bezorgdheid over de vermeende complexiteit van poëzie voor leerlingen en pleit voor een modernere benadering van literatuuronderwijs.
5. “Poëzie bij rouw en verlies: Troostend of beladen?”
   • Begrafenisondernemer: Benadrukt hoe poëzie bijdraagt aan het uiten van gevoelens en het vinden van troost tijdens periodes van rouw.
   • Lezer: Uit twijfel over het vermogen van poëzie om het verdriet en de complexiteit van rouw volledig te begrijpen. Vaak worden dezelfde uitgeholde gedichten gebruikt.
6. “De universele kracht van poëzie”:
   • Leerling: Herkent zijn/haar cultuur in een gedicht ook al is deze cultuur verschillend van een medeleerlingen die hier ook herkenningspunten in vindt.
   • Lezer: Deelt hoe poëzie universele thema’s kan overbrengen die resoneren met mensen van verschillende culturen en achtergronden.
   • Social justice activist: Onderzoekt hoe poëzie kan dienen als een krachtig instrument voor het belichten van maatschappelijke kwesties en het stimuleren van positieve verandering.

4. Toepassen

Bij de debatten heb je de interessevelden en kennis van de leerlingen gepeild en aangewakkerd. Je vormt internationale teams op basis van kennis en kunde, interessevelden en/of ervaring.

Je kan al eens vooruitblikken op de opdrachten in de volgende stap: teamwork:

1. Voice Mail Bericht – Leeftijd: 12-15 jaar
   • Opdracht: Schrijf een kort gedicht dat je stem op je voicemail vertegenwoordigt. Gebruik metaforen en beeldspraak om je persoonlijkheid of gevoelens te beschrijven. Neem het gedicht op als je nieuwe voicemailbericht en deel het met je internationale partners. Bespreek hoe culturele achtergronden de poëtische uitdrukking kunnen beïnvloeden.
   • Eindproduct: Voicemailbericht dat je kan laten afspelen.
2. Out-of-Office Message – Leeftijd: 15-18 jaar
   • Opdracht: Schrijf een creatief gedicht dat je Out-of-Office bericht vervangt wanneer je afwezig bent. Gebruik humor, rijm of vrije vers om je collega’s te informeren over je afwezigheid en om hen een glimlach te bezorgen. Deel je poëtische Out-of-Office bericht met je partnerscholen.
   • Eindproduct: Zet je out-of-office bericht aan als je met vakantie gaat!
3. Ringtone Rhythms – Leeftijd: 10-14 jaar
   • Opdracht: Schrijf een kort ritmisch gedicht dat past bij je favoriete ringtone. Laat het ritme en de klanken van je gedicht overeenkomen met de melodie van je ringtone. Deel je poëtische ringtone met je internationale team en bespreek de verschillende ritmes die zijn gecreëerd.
   • Eindproduct: Neem je ringtone op en zet die op je GSM. Je kan het zelf inspreken, zingen of een app gebruiken die je tekst leest. Hier vind je 2 voorbeelden: ringtone 1 en ringtone 2.
4. Thuisgevoel – Leeftijd: 12-15 jaar
   • Opdracht: Schrijf een gedicht dat je gevoelens en gedachten over thuis beschrijft. Wat maakt thuis zo speciaal? Gebruik beeldende taal om de warmte, veiligheid en gelukzaligheid die thuis je biedt te beschrijven. Deel je gedicht met je partnerscholen en ontdek de gelijkenissen en verschillen in percepties van thuis.
5. Poëzie van Alledaagse Dingen – Leeftijd: 14-18 jaar
   • Opdracht: Kies een alledaags object of activiteit in huis, bijvoorbeeld een koffiemok, een deurklink, het ochtendgloren of een huishoudelijke klus. Schrijf een poëtisch stuk dat het alledaagse aspect van dit object of deze activiteit transformeert in iets bijzonders en betekenisvols. Deel je poëtische observaties met je internationale team.
6. Mijn Kamer, Mijn Gedicht – Leeftijd: 10-14 jaar
   • Opdracht: Beschrijf je eigen slaapkamer in een gedicht. Laat je verbeelding de vrije loop en gebruik zintuiglijke taal om de sfeer, kleuren en gevoelens van je kamer te beschrijven. Deel je poëtische beschrijving met je partnerscholen en ontdek hoe de kamers van verschillende leerlingen eruitzien en aanvoelen.

5. Teamwork

Bel en mail elkaar. Welke ringtone hoor je? Welk afwezigheidsbericht krijg je van je partner in het buitenland?

Het is belangrijk om duidelijke richtlijnen te geven voor samenwerking, taakverdeling en deadlines om ervoor te zorgen dat de internationale teams effectief kunnen samenwerken. Geef, indien mogelijk, ook een voorbeeld van wat je verwacht van de opdracht. Zorg de de leerlingen weten wat er van hen verwacht wordt.

In stap 3 konden de leerlingen hun mening al geven over verschillende onderwerpen. In deze opdrachten kunnen leerlingen in teams dieper ingaan op bepaalde topics. Je kan hen een opdracht toewijzen of hen laten kiezen uit verschillende opdrachten.

Maak internationale teams om samen een gedicht te schrijven, om samen een gedicht te verfilmen, er een tekening bij te maken of een poëzieboekje samen te stellen… Omdat het thema van de week van de Poëzie in 2024 ‘Thuis’ is, hebben we geprobeerd om toffe opdrachten te vinden die met dit thema te maken hebben.

1. “Thuisrituelen in Verzen”: poëzie schrijven, visueel voorstellen en koppelen aan muziek
   • Opdracht: Schrijf een reeks gedichten die verschillende thuisrituelen of dagelijkse activiteiten beschrijven, zoals het ontbijt, het slapengaan of familietradities. Combineer je gedichten met afbeeldingen of multimedia-elementen om ze visueel aantrekkelijk te maken. Deel je creaties met je partnerscholen en vergelijk hoe rituelen verschillen in diverse culturen.
   • Werk met een doorschuifsysteem: elke klas of elk internationaal team schrijft zo’n gedicht. Geef dit door aan een ander team die het gedicht dan visualiseert met afbeeldingen, filmpjes of audio. Betrek de leerkracht Plastische Opvoeding, kunst… indien dit mogelijk is. Je kan ook de leerkrachten Vreemde Talen betrekken en de gedichten laten vertalen in de vreemde talen. krijgen je leerlingen nog Muzikale Opvoeding? Misschien is er de mogelijkheid tot het koppelen van muziek aan het geschreven gedicht.
2. “Poëtische Huiskamer”
   • Opdracht: Ontwerp een interactieve website waarin je een virtuele huiskamer creëert. Elk teamlid voegt een gedicht toe dat een aspect van ’thuis’ belicht, bijvoorbeeld een meubelstuk, een herinnering of een gevoel. Het doel is om poëtische stemmen uit verschillende culturen samen te laten smelten en een betekenisvolle en boeiende virtuele huiskamer te creëren.
   • Eindproduct: Bekijk hier hoe je zo’n interactieve website kan maken. Kies een tool die voor jou én je leerlingen het meest praktisch is. Je kan hen uiteraard ook laten kiezen, of je kan hen stap per stap tonen hoe je te werk gaat zodat iedereen bv een Google site of Sharepoint heeft.
   • STAP 1: Teamvorming en Thema Selectie:
     • Vorm internationale teams en communiceer met je partnerscholen over het thema ‘Thuis’.
     • Kies een aspect van ’thuis’, zoals een meubelstuk, een herinnering, een gevoel, een geliefd voorwerp, of een dagelijkse activiteit waarover je je gedicht wilt schrijven.
   • STAP 2: Ontwerp van de Virtuele Huiskamer:
     • Kies een websitebuilder, zoals Wix, WordPress, Google Sites of Canva, om de interactieve website te maken.
     • Bespreek het ontwerp van de virtuele huiskamer met je internationale teamleden. Overweeg kleurenschema’s, lay-out en achtergronden die passen bij het thema ‘Thuis’.
   • STAP 3: Schrijf de Gedichten:
     • Elk teamlid schrijft een gedicht dat het gekozen aspect van ’thuis’ belicht. Gebruik zintuiglijke taal, metaforen en beeldspraak om de poëtische ervaring te versterken. Je vindt in deze Sway enkele basisideeën eenvoudig opgelijst zodat je dit met je leerlingen kan delen. Je kan de Sway dupliceren en vervolgens aanpassen aan je eigen opdracht en het niveau van je leerlingen.
     • Moedig teamleden aan om elementen van hun culturele achtergrond in hun gedichten te integreren om diversiteit en rijkdom in de huiskamer te brengen.
   • STAP 4: Ontwerp van de Gedichten:
     • Zet de gedichten om in visueel aantrekkelijke afbeeldingen die de essentie van elk gedicht weergeven.
     • Gebruik grafische elementen en lettertypes die passen bij de stijl en sfeer van de virtuele huiskamer.
   • STAP 5: Samenvoegen van Gedichten en Interactieve Elementen:
     • Voeg alle gedichten toe aan de virtuele huiskamerwebsite. Zorg ervoor dat elk gedicht op een unieke en opvallende manier wordt gepresenteerd.
     • Overweeg het toevoegen van interactieve elementen zoals klikbare objecten, geluidseffecten of bewegende beelden om de beleving te versterken.
   • STAP 6: Test en Bewerk:
     • Test de interactieve website om ervoor te zorgen dat alle gedichten en interactieve elementen goed functioneren.
     • Bewerk de website zorgvuldig om een naadloze en meeslepende poëtische ervaring te creëren.
   • STAP 7: Presentatie en Uitwisseling:
     • Presenteer de voltooide virtuele huiskamerwebsite aan je collega’s, andere leerlingen op school en ouders. Moedig hen aan om hun feedback en gedachten te delen.
     • Ervaar samen de samensmelting van verschillende poëtische stemmen en ontdek de rijkdom en diversiteit van ’thuis’ in verschillende culturen.
   • VOORBEELD 1 voor 3de graad lager / 1ste graad secundair: we hebben geprobeerd om een voorbeeldje te schrijven omdat we zelf ook wel zin hebben in zo’n leuke opdracht! De titel van ons gedicht is ‘Vuilnisbak Avontuur’. Iedereen heeft thuis een vuilnisbak die geleegd moet worden en niet iedereen van dat even plezant (of iedereen vindt dat even vervelend…). In de interactieve huiskamer kunnen afbeeldingen van een vuilnisbak, een selfie als Superman, een gezellige zetel en een TV worden toegevoegd om het verhaal visueel te ondersteunen. Leerlingen kunnen op de vuilnisbak klikken om het interactieve gedicht te ontdekken en te genieten van het avontuur van het buitenzetten van de vuilbak.

• VOORBEELD 2: Voor leerlingen uit de 2de en 3de graad van het secundair onderwijs “De Oude Eiken Tafel”. Bijpassend beeld voor de interactieve huiskamer: Een afbeelding van een prachtige, doorleefde eiken tafel, omringd door gezinsleden die samen aan het eten zijn. In de interactieve huiskamer kunnen afbeeldingen, geluiden van gelach en zachte achtergrondmuziek worden toegevoegd om de sfeer te versterken. Door op bepaalde delen van de tafel te klikken, kunnen bezoekers de verschillende coupletten van het gedicht ontdekken en genieten van de visuele en auditieve elementen die de poëtische ervaring verrijken.

• VOORBEELD 3: Voor leerlingen uit het lager onderwijs / 1ste graad secundair onderwijs: Titel: “Kommen Trommelen”. Bijpassend beeld voor de interactieve huiskamer: Een vrolijke tafel vol met kleurrijke kommen en speels bestek. [In de interactieve huiskamer kunnen speelse animaties en geluidseffecten worden toegevoegd om de trommelende sfeer te versterken. Kinderen kunnen op het bestek en de kommen klikken om verschillende geluiden te horen en hun eigen trommelritme te creëren.]

3. “Thuis in Beeld”:

• Opdracht: Maak een video waarin je een gedicht voorleest dat de essentie van thuis vastlegt. Combineer de voordracht met beelden die de boodschap van het gedicht ondersteunen. Deel je video met je internationale team en ontdek hoe verschillende culturen de visuele presentatie van poëzie benaderen.

6. Afsluiten: evaluatie, disseminatie en certificaten

• Schrijf de gedichten op de ramen van klaslokalen op school. Dit kan makkelijk met krijtstiften.
• Deel je eindproducten via de TwinSpace op het ESEP-platform van eTwinning.
• Laat tijdens een online meeting of op het forum in de TwinSpace ervaringen en menigen delen.
• Op onze website met IT-tools voor je eTwinning-project vind je heel wat ideeën voor eindproducten die bij je project passen.
• Verlies goeie partners niet uit het oog! Hou de contactgegevens bij om toekomstige eTwinning-projecten op te starten. Moedig je partners en leerlingen aan om na het project contact te houden met partnerscholen en toekomstige samenwerking te verkennen.

Meer tips en tools om te reflecteren en je project te evalueren.

Geef de leerlingen een eTwinning-certificaat of diploma als beloning voor hun deelname aan het project. Je kan het template gebruiken om aan je kleuters een diploma of aan je leerlingen een certificaat te geven. In Canva kan je dit makkelijk zelf bewerken.

7. Tips

• Bied leerlingen een variatie aan gedichten aan. Let op dat deze aangepast zijn aan hun leeftijd, maar hou het uitdagend genoeg. Iedereen Leest kan je hier zeker en vast bij helpen! Iedereen leest geeft elk jaar ook lestips aan leerkrachten. Neem dus zeker een kijkje op https://www.poezieweek.com/lessuggesties.
• Werk samen met Cultuurkuur om met schrijvers aan de slag te gaan.
• Betrek collega’s bij opdrachten die passen bij hun vak: Talen, Plastische opvoeding, kunst(geschiedenis), filosofie/ethiciek…
• Vind lesmateriaal op klascement.be. Ook Klasse heeft 8 lestips over poëzie voor jullie.
• Ben je van plan om een eTwinning-project op te starten? Bekijk dan onze checklist met links naar nuttige info en tools. Je kan ook de checklist in een Word-document vinden zodat je zelf kan afvinken welke stappen je al genomen hebt. Zo ben je er ook zeker van dat je op het einde van volgend schooljaar een Nationaal Kwaliteitslabel kan aanvragen.
• Wij vonden inspiratie voor dit stappenplan bij de leerkrachten Engels van de 3de graad TSO van GO! Handelsschool Aalst.